Historia

W 1795 w miejscu dzisiejszego Młyna Hejla (Hejlova Mlýna) stała chatka od gospodarstwa pod numerem 189. Dopiero w 1844 roku był budynek przebudowany na młyn. W 1859 roku był panem Balcarem na Bajskim potoku (Bájském potoce) założony staw.

Rodzina posiada Młyn Hejla od 1874 roku, kiedy Josef  Hejl - mój prapradziadek uzyskał młynarską licencję i z małżonką Terezií kupili młyn, w którym także zamieszkali. Mieli pięcioro dzieci (Josefa „Ejpského“, Annu Marešovou -  „Podruhovou “, Terezii Šilarovou - „Sedlákovou“, Františku Ježkovou Na Kalhotech, Emilii Šilarovou -„Blatinskou“).

Terezie Hejlová zmarła, kiedy miała 40 lat na ospę i Josef ożenił się po raz drugi z Rozalií Markovou.

Mieli ośmioro dzieci (Rosálii Matějkovou v Pradze, Rosálii, która wyszła za Matějka, Kornélii , która wyszła za Josefa Šilara do Zlomů, Františka młyrza i sołtysa wsi, Vlastu Duškovou do Dolní Čermné 153, Bohuslavu, która zmarła w Pradze, Emila – zmarł na wojnie w Rosji w 1915 roku, Hermínu która wyszła za Jindřicha Hejla - koláře v Čermné, Růženu Nevečeřalovou v Pradze).

Nie istnieje żaden dokument, kiedy główny budynek został przebudowany do wyglądu z pierwszej połowy zeszłego wieku. Według niezweryfikowanych danych to było w 1905 roku. W tym samym roku przejął młyn mój pradziadek syn František z drugiego małżeństwa z małżonką Lydií Markovou –„Krejčovou“.

Młyn Hejla (Hejlův mlýn) był zbudowany jako zamknięte trójkątne gospodarstwo. Budynek został zbudowany z cegieł, dwuspadowy dach był pokryty dachówkami. Znajdował się tam jednopiętrowy mieszkalny budynek. W mieszkalnej części znajdowały się też urządzenia młynarskie oddzielone korytarzem. Młyn miał 4 podłogi. Dalej była tu duża gospodarcza część z chlewami i stodołą. Przed tradycyjnym umiejscowieniem domu dostała pierwszeństwo dostępność wody do młyna.

Napęd prowadził wzdłuż drogi. Dalej woda spadała na młyńskie koło. Woda do poganiania młyna była zatrzymywana około 200m nam młynem w stawie.

Przed zelektryfikowaniem wioski był młyn według ustnej tradycji napędzany gazowym motorem i bliżej nieskonkretyzowanym wodnym kołem.

W roku 1936 był młyn wyposażony z wodny silnik. Średnica koła była 5,76 m, miało 66 łopatek, szerokość łopatek była 90 cm, głębokość 25cm. Koło było zbudowane na  nachyleniu 6,12 m, przepływ wody był 0,11 m³/s, prędkość obwodowa 1,72 m/s i moc 5,4HP przy efekcie 0,6%. Wał koła był żelazny, 16 cm silny z sześcioma żelaznymi ramionami i sześciu drewnianymi promieniami. Jako pomocniczy był używany silnik elektryczny Svet Brno – Židenice o mocy 10HP. Techniczne wyposażenie obejmowało prochowe, grudkowe sito, dwie dwuwalcowe młynki i rozdrabniacz. Urządzenia zostały dostarczone przez firmy Appl Čermná, Prokop a synové Pardubice a Hübner a Opitz Pardubice.

Pradziadek miał 9 dzieci (Františka, który był później młynarzem na Morawie, Josefa, który żył w Lanškrouně, Pavla, który żył w Poličce, Vladimíra – mojego dziadka, który był ostatnim młynarzem w Młynie Hejla (Hejlově mlýně), Květoslavu, która wyszła za Vladimíra Šilara „Blatinského“ do Lanškrouna, Jiřího, który żył w Letovicích, Míroše,  który żył w Letovicích, Milana, który żył w Lanškrouně a Kamila, który żył w Moravském Berouně).

Pradziadek młynarz František był od 1932 roku až do końca wojny sołtysem wioski. (Pradziadek František zmarł 18. 3. 1954, prababcia Lydie 23. 8. 1971).

Dziadek Vladimír uzyskał świadectwo zawodowe młynarza i przed wojną zaczął mleć. Przez drugą wojnę światową był Młyn Hejla (Hejlův Mlýn) włączony do listy młynów, które nie miały funkcjonować. Ale w młynie i tak się mleło i według ustnych świadectw miejscowi chłopi mogli tutaj mleć więcej pszenice niż było pozwolono.

Vladimír się po wojnie dnia 14.7.1945 ożenił z Libuší rodzoną Šilarovou z čp. 156 i przejęli razem w 1947 roku młyn i grunty. Mieli 3 dzieci - mojego wujka Vladimíra, Jiřího, który później przejął młyn i ciocię Libuši.

Krótko po rewolucji w lutym 1948 (1951 -1952) był młyn mocą urzędu zlikwidowany i prawie wszystkie urządzenia zniszczone. Został tylko rozdrabniacz, który mógł zostać wykorzystany do czynności gospodarczej.

W 1958 roku był w wiosce za karczmą realizowany geologiczny odwiert i chyba w 100m głębokości został znaleziony podziemny zbiornik wodny i woda zaczęła wyciekać na zewnątrz. Od tego czasu była dolina Bajskiego strumyka (Bájského potoka) wysuszona i poiom wody w stawie się zniżał. Aby przynajmniej trochę wody ciekło pod stawem było tama na grobli stawu w 1970 roku rozebrana i po 111 latach był staw zlikwidowany. Wpływem obniżenia poziomu wody gruntowej wysuszyła się także studnia doprowadzająca wodę do młyna.

Dziadek z babcią byli w roku 1958 zmuszeni wstąpić do JZD (spółdzielnia rolnicza). Do stodoły było umieszczone młode bydło, a między stodołą i mieszkalnym budynkiem był zbudowany obiekt do przygotowywania paszy. Ale w 1970 roku był z powodu złego stanu dachu zburzony i bydło odtąd tutaj nie hodowano.

Po śmierci dziadka Vladimíra (22. 3. 1978) babcia Libuše przeprowadziła się do wujka Vladimíra do nowego domu w Brodě i młyn przejął mój ojciec Jiří. Młyn nie był zamieszkiwany i niszczył się. Po rewolucji Młyn Hejla służył jako zaplecze do hodowli bydła.

W 2007 roku wraz z małżonkiem i ojcem zdecydowaliśmy się Młyn Hejla (Hejlův mlýn) zrekonstruować. Odbudowa rozpoczęła się na wiosnę 2012 roku a skończyła w lecie 2013 roku. Niestety tego wydarzenia nie dożyła babcia Libuše, która zmarła 20.1.2013.